Kinh thưa – dấu hiệu gây vô sinh

I. Đại cương

Một trong những dấu hiệu sớm của bệnh vô sinh, hiếm muộn là kinh thưa.

Kinh thưa là chu kỳ kinh nguyệt dài hơn 35 ngày, thậm chí, vài ba tháng mới có kinh một lần.

Thông thường, chu kỳ kinh nguyệt của bạn gái nằm trong khoảng từ 21 đến 35 ngày

Đối với những bạn mới có kinh được 1-2 năm thì kinh thưa không đáng ngại, dần dần, kinh nguyệt sẽ trở nên ổn định hơn. Tuy nhiên, nếu bạn có kinh đã lâu (trên hai năm) thì đây là một dạng rối loạn kinh nguyệt.

Vùng dưới đồi và tuyến yên ở trong não chi phối sự bài tiết oestrogen và progesterone của buồng trứng. Hai hormôn này làm cho niêm mạc tử cung có những biến đổi để tạo ra kinh nguyệt hay để đón trứng đã thụ tinh đến làm tổ và phát triển thành thai. Vì vậy, những bất thường ở trục tuyến dưới đồi, tuyến yên và buồng trứng đều có thể dẫn đến hiện tượng kinh thưa. Bên cạnh đó, hiện tượng kinh thưa có thể do nhiều nguyên nhân khác, như: ít rụng trứng, không rụng trứng, buồng trứng đa nang…

Hiện tượng kinh thưa không gây nguy hiểm cho sức khoẻ của bạn gái, tuy nhiên, ít nhiều có liên quan đến vô sinh, hiếm muộn. Kinh nguyệt thưa do ít rụng trứng thường làm cho tỷ lệ có thai giảm, do buồng trứng đa nang có thể dẫn đến vô sinh. Nên nếu gặp phải hiện tượng kinh thưa, bạn gái cần phải tới khám, sau đó căn cứ vào từng mức độ cụ thể mà tiến hành điều trị, xử trí phù hợp.

YHCT gọi chứng này là ‘Kinh Trì’ hay Nguyệt Kinh Hậu Kỳ nguyên nhân chủ yếu do tinh huyết bất túc hoặc tà khí uất trở, huyết hải không được sung mãn khiến cho kinh nguyệt đến chậm sau kỳ.

 

II. Điều trị

1. 1.  Do hàn

Triệu chứng: Kinh chậm lượng ít, mầu nhạt hoặc xám đen loãng, sắc mặt trắng nhạt, màu nhạt, thích nóng, sợ lạnh, chân tay lạnh, bụng, đau liên miên ưa trườm nóng, huyễn vựng đoản khí, mạch trầm trì vô lực

Pháp trị: Ôn kinh tán hàn

Bài thuốc:

 

Kinh chậm do hàn 1		Xuyên khung	10	Hà thủ ô	10	Đẳng sâm	12
Can khương	8	Ngải diệp	12	Xương bồ	8	Qui đầu	8
Ngưu tất	12	Bạch thược	8	Ngô thù	8	Thục địa	12
Trần bì	8

 

Hoặc bài Ngải tiễn hoàn (Tứ vật gia Ngô thù, Đẳng sâm, ngải, Trần bì, Xương bồ)

Hoặc bài Qui tỳ gia Mộc hương

Châm cứu: Khí hải, Tam âm giao, Thiên khu, qui lai

Bài Thôi thị trợ dựng phương (Thôi ngọc Hành, ys cn nhân dân y viện số 2 hà nam)

Kinh chậm do hàn 2		Trầm hương	5	Hương phụ chế dấm	20	Dâm hương hoắc	15
Tiên mao	6	Trích thảo	6	Qui đầu	15	Xuyên khung	10
Quan quế	3	Thục địa	15	Bạch thược	15

 

Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang, đang hành kinh hoặc sau khi hành kinh 3 ngày thì dừng thuốc

 

Kinh chậm thực hàn		Quế chi	8	Đẳng sâm	12	Xuyên khung	8
Nga truật	8	Ngưu tất	12	Ngải diệp	8	Sinh khương	2
Đan bì	8	Qui xuyên	8

 

1. 2.  Huyết ứ

Triệu chứng: Kinh ra sau kì, lượng ít, màu tím đen, đóng cục, sắc mặt tím sám, bụng dưới trướng đau cự án, sau khi hành kinh ra huyết bớt đau, ngực bụng đầy trướng, táo bón, nước tiểu ít và khô, lưỡi xám , mạch trầm sác

Pháp trị: Hoạt huyết hoá ứ điều kinh.

Bài thuốc: Tứ vật đào hồng hoặc bài Quế chi giá trùng thang (Trung y giám biệt chẩn đoán học)

 

Kinh chậm huyết ứ		Xuyên khung	8	Thục địa	20	Xích thược	12
Qui đầu	12	Đào nhân	8	Hồng hoa	10

 

Kinh chậm huyết ứ 2		Xuyên khung	8	Kê huyết đằng	16	Uất kim	8
Đào nhân	8	Ích mẫu	16	Bạch thược	12	Qui xuyên	8
Hồng hoa	6	Sinh địa	12	Nga truật	12

 

Châm cứu: Khí hải, Tam âm giao, Thiên khu, qui lai

 

1. 3.  Do huyết hư:

Triệu chứng: Kinh ra muộn, lượng ít, kinh loãng, thậm chí bế kinh, sắc mặt trắng mệt mỏi, hồi hộp, đoản hơi, ngại nói, móng chân nhạt, da khô sáp, mạch tế sác hoặc hư tế. Nguyên nhân do can huyết bất túc, huyết hải trống rỗng không thể đầy đủ theo đúng thời gian đó định nên thành bệnh,

Pháp trị: Bổ can dưỡng huyết điều kinh,

Bài thuốc: Tiểu doanh tiễn (cảnh nhạc toàn thư).

Có thể dựng các bài Nhân sâm dưỡng vinh thang, thập toàn đại bổ, Bát trân thang

 

Kinh chậm huyết hư		Sinh khương	8	Thục địa	20	Bạch thược	12
Ích mẫu	10	Cam thảo	6	Bạch linh	12	Hà thủ ô	12
Ngũ vị	12	Quế chi	6	Xuyên khung	8	Qui đầu	12
Táo	5	Đan sâm	16	Bạch truật	12	Kỉ tử	12
Viễn trí	8	Hoài sơn	16	Hoàng kỳ	10	Đẳng sâm	16
Trần bì	8

 

Châm cứu: Khí hải, Tam âm giao, Thiên khu, qui lai

 

1. 4.  Đàm thấp:

Triệu chứng: Kinh nguyệt sau kì, sắc nhợt,dính, ngực, bụng đầy chướng buồn nôn, ăn kém, miệng nhạt và nhớt, rêu trắng nhợt, mạch huyền hoạt

Pháp trị: Kiện tỳ tiêu đàm

 

Kinh chậm đàm thấp		Ý dĩ	12	Hoài sơn	12	Bạch truật	12
Bán hạ	8	Trần bì	8	Hương phụ	8	Chỉ sác	6
Xương truật	20	Trích thảo	8	Đẳng sâm	12	Bạch linh	15
Nam tinh

 

Châm cứu: Khí hải, Tam âm giao, Thiên khu, qui lai

Gia giảm: Nếu kèm lý hư dùng Hương sa lục quân gia qui thược

 

1. 5.  Khí uất

Triệu chứng: Kinh ra ít, bụng dưới chướng đau, tinh thần không thoải mái, ngực sườn đầy tức ợ hơi mạch huyền sác

Pháp trị: Hành khí giải uất điều kinh

Bài thuốc: Tiêu giao thang gia ích mẫu, đan sâm,

 

Kinh chậm khí uất  tiêu dao tán		Trần bì	6	Bạch truật	12	Đương qui	6
Bạch linh	8	Bạc hà	4	Bạch thược	8	Sinh khương	4
Cam thảo	4	Đan bì	8	Chi tử	8	Hương phụ	8
Ô dươc	8	Qui xuyên	8	Sài hồ	12	Xuyên khung	8
Ngải diệp	8	Nga truật	8	Hồng hoa	8

 

Gia giảm: nếu nhiệt gia Đan bì, Chi tử

Châm cứu: Châm cứu: Khí hải, Tam âm giao, Thiên khu, qui lai, thái xung

 

1. 6.  Huyết Nhiệt:

Triệu chứng: Kinh trễ, lượng ít, mầu đen xẫm, có cục nhỏ, bụng dưới đau, khát, bứt rứt, rêu lưỡi vàng, mạch Sác.

Pháp trị: Thanh nhiệt, Điều kinh.

Bài thuốc:  Liên Phụ Tứ Vật Thang (Đan Khê Tâm Pháp).

Châm Cứu: Quan nguyên , Trung cực , Nội quan , Tam âm giao

 

1. 7.  Thận Hư:

Triệu chứng: Kinh đến sau kỳ, lượng kinh ra ít, mầu đen nhạt, thậm chí xanh xám, lưng đau, chân yếu, đầu váng, tai ù, đái hạ mầu xanh xám, sắc mặt đen sạm hoặc vùng mặt có vết ban đen, lưỡi đen nhạt, rêu lưỡi trắng nhạt, mạch Trầm Tế.

Pháp trị: Bổ Thận ích khí, dưỡng huyết, điều kinh.

Bài thuốc : Dùng bài Đại Bổ Nguyên Tiễn.

 

Đại bổ nguyên tiễn		Nhân sâm	12	Hoài sơn	8	Thục địa	20
Đỗ Trọng	8	Kỉ tử	8	Qui đầu	8	Sơn thù	4
Trích thảo	4