Tử cung lạnh hay bào cung lãnh là thuật ngữ chỉ bào cung hư hàn khiến kinh nguyệt của người phụ nữ rối loạn, thống kinh, kinh nguyệt sẫm màu, vón cục…Trong Hải Thượng Y tông tâm lĩnh thiên Phụ đạo xán nhiên ghi: “Bào thai liên hệ vào thận và tâm bào lạc, thận và tâm bào lạc đều là âm tạng cả, nếu hư thì phong hàn lọt vào tử cung sẽ tuyệt không có con”. Khi tử cung lạnh gây tử cung tắc trở ảnh hưởng rất lớn tới việc thụ thai, nuôi dưỡng thai của người phụ nữ. Những phụ nữ mắc phải chứng tử cung lạnh thường khó có thai (có thể kiểm tra tây y vẫn cho kết quả bình thường), hoặc nếu có thai thường khó giữ thai. Tử cung lạnh có thể xuất phát từ bẩm sinh hoặc do người phụ nữ quá lao lực, căng thẳng, mệt mỏi, thường xuyên ăn uống kém, cơ thể suy nhược trong thời gian dài, làm khí huyết nuôi dưỡng bào cung kém cũng gây tử cung lạnh.
Điều trị tử cung lạnh theo Đông Y
Thiên Phụ đạo xán nhiên của Hải Thượng Lãn Ông có nói: “Nếu không lấy thuốc ôn ấm thì không lấy gì trừ được phong hàn, mà giúp sự sinh dục được thì nên dùng thuốc tân ôn kiêm thêm thuốc bổ dưỡng khí huyết. Nếu chỉ dùng riêng thuốc tân ôn thì tăng thêm cái táo nhiệt lấy gì để giúp cho việc sinh dục được, cho nên tử cung hư hàn mà không kết thai được, thì kiêng dùng thuốc ấm đơn thuần.
Nhưng thai do dương tinh gây ra, phải có âm huyết giữ lại, tinh kết thai, huyết thành bào thai”. Điều trị tử cung lạnh được chia theo các thể sau đây.
- Thể khí hư
Triệu chứng: người mệt mỏi, chán ăn, hay hoa mắt chóng mặt. Kỳ kinh đến chậm, hoặc kinh nguyệt kéo dài, sắc kinh nhợt, sắc mặt nhợt, rêu trắng mỏng bệu, mạch hư nhược.
Pháp điều trị: Ôn bổ khí huyết, điều kinh.
Tử cung lạnh thể khí hư | Nhân sâm | 8 | Phục linh | 12 | Bạch truật | 16 | |
Hắc khương | 6 | Ngũ vị | 8 | ||||
- Thể hư hàn
Triệu chứng: Bụng dưới lạnh hay bị những cơn đau bụng dữ dội, kinh nguyệt thường ngắn ngày, màu kinh nhợt, lượng kinh ít, mạch trầm trì.
Pháp điều trị: Ôn trung bổ hư khu hàn.
Tử cung lạnh thể hư hàn | Ngải cứu | 10 | Đương quy | 12 | Hoàng kỳ | 20 | |
Bạch thược | 15 | Ngô thù du | 8 | Hương phụ | 10 | Xuyên khung | 15 |
Thục địa | 15 | Sơn thù | 10 | Tục đoạn | 12 | Quan quế | 4 |
- Thể dương hư
Triệu chứng: bụng dưới có những đám tích lạnh mà đau, khi gặp nóng thì dễ chịu. Kỳ kinh đến chậm, màu huyết đen tối, có hòn cục, da mặt sạm, chất lưỡi tối, có điểm ứ huyết, mạch trầm nhược.
Pháp điều trị: Ôn dương bổ hư.
Tử cung lạnh thể dương hư | Kỷ tử | 10 | Nhục thung dung | 16 | Đại phụ tử | 4 | |
Quan quế | 20 | Xà sàng tử | 10 | Ba kích | 15 |