Vô sinh do tắc vòi trứng

Đại cương

Tắc vòi trứng – nguyên nhân gây bệnh vô sinh ở nữ.

Tắc vòi trứng là tình trạng vòi trứng bị chít hẹp, cản trở sự di chuyển của trứng về tử cung.

Vòi trứng là ống dẫn noãn từ buồng trứng tới tử cung, có một đầu hở mở vào ổ bụng để đón noãn còn đầu kia thông với buồng tử cung. Noãn và tinh trùng sẽ kết hợp tại vòi trứng tạo thành trứng đã thụ tinh, sau đó mới di chuyển vào buồng tử cung và làm tổ. Vòi trứng dài 10-12cm, gồm bốn đoạn là đoạn kẽ (nằm trong thành tử cung), đoạn eo, đoạn bóng và đoạn loa. Đoạn loa tỏa ra như hình phễu, có độ 10-12 tua, mỗi tua dài 1-1,5 cm, có tác dụng đón bắt noãn. Một vòi trứng bình thường khi được soi ổ bụng chỉ gần bằng đầu nhỏ của chiếc đũa ăn cơm. Tuy nhiên nếu khi đã bị chít hẹp hay dính với các cơ quan khác thì vòi trứng đã nhỏ càng trở nên nhỏ hơn, có thể lòng vòi trứng chỉ còn bé như một sợi cước. Tình trạng này được phát hiện thông qua chụp cản quang tử cung – vòi trứng

II. Nguyên nhân

Nguyên nhân chủ yếu vẫn là do nhiễm khuẩn âm đạo, cổ tử cung lan ngược lên trên gây viễm nhiễm phần phụ hoặc do lạc nội mạc tử cung. (xem thêm bài “viêm âm đạo”, “viêm phần phụ”, “lạc nội mạc tử cung”).

Bệnh thường gặp ở những người có tiền sử nạo hút thai, quan hệ tình dục không an toàn, không giữ gìn vệ sinh sạch sẽ, đặt dụng cụ tử cung tránh thai…

II. Triệu chứng

Tắc vòi trứng không có biểu hiện trên lâm sàng nên khó nhận biết sớm. Có một số trường hợp biểu hiện bằng đau bụng kinh do có tắc – viêm gây co thắt và đau. Nhưng dấu hiệu này không đặc hiệu.

Chẩn đoán xác định tắc vòi trứng dựa vào chụp X-quang tử cung, vòi trứng, buồng trứng có bơm chất cản quang; siêu âm, nội soi tử cung, buồng trứng.

III. Biến chứng

Vô sinh do vòi trứng chiếm khoảng 20% toàn bộ số bệnh nhân vô sinh.

Vòi trứng bị tắc cản trở tinh trùng và trứng di chuyển đến gặp nhau dẫn đến vô sinh. Hoặc trứng đã gặp tinh trùng ở vòi trứng nhưng không thể di chuyển về tử cung để làm tổ mà phát triển ngay tại vòi trứng, gây thai ngoài tử cung. Nhưng vòi trứng không phải là nơi thích hợp để thai phát triển, không thể giãn to theo sự tăng trưởng của thai, vì thế gây cảm giác đau và có thể vỡ. Nếu vỡ vòi trứng thì là một biến chứng chảy máu nghiêm trọng, có thể dẫn đến tử vong nếu không được mổ kịp thời và được truyền máu.

IV. Điều trị Tây y

Điều trị nội khoa hiếm muộn do tắc vòi trứng như bơm hơi vòi trứng hoặc dùng thuốc kháng viêm corticoid kết hợp với kháng sinh bơm vào vòi trứng có thể giải quyết được 8 – 10% số trường hợp. Đa phần cần phải phẫu thuật dưới kính hiển vi  hoặc qua soi ổ bụng, soi buồng tử cung để gỡ dính, lấy nhân dưới niêm mạc tử cung, cắt vách ngăn tử cung… để mở thông, nối 2 đầu vòi trứng, tái tạo vòi trứng…

Nhưng các biện pháp này cũng chỉ mang tính tạm thời. Sau phẫu thuật vòi trứng vẫn tắc trở lại và khả năng có thai lại sau khi mở thông và tái tạo còn phụ thuộc vào mức độ tổn thương lớp niêm mạc bên trong vòi trứng.

Giải pháp cuối cùng là cắt vòi trứng và chuyển về thụ tinh ống nghiệm. Một khi các ống này đã bị cắt thì sẽ không cách gì nối lại được.

II. Điều trị

YHCT có khả năng điều trị các trường hợp tắc vòi trứng hiệu quả do làm tăng khả năng tái tạo của lớp niêm mạc bên trong vòi trứng

Theo Phòng khám Đông y Nguyễn Hữu Toàn, nguyên nhân bị dính hẹp vòi trứng là do khí hư, hoặc tử cung hư hàn, làm cho đờm, thấp, huyết trệ, nên sau khi viêm nhiễm cơ thể không đào thải được huyết ứ, dịch độc, tế bào chết ra ngoài, làm vòi trứng dầy dính chít hẹp.

 

1. Khí hư huyết ứ

Triệu chứng: tắc vòi trứng, dễ ra mồ hôi,  sắc mặt nhạt, không tươi, mạch phù vô lực, lưỡi nhạt,..

Tắc vòi trứng khí hư		Đẳng sâm	16	Hoàng kỳ	20	Tr thảo	4
Thăng ma	6	Qui đầu	12	SàI hồ	12	Bạch truật	12
Trần bì	6	Đào nhân	10	Hồng hoa	10	Tạo giác thích	10
Xuyên khung	8	Chỉ sác	10

 

2. Hư hàn huyết ứ

Triệu chứng: tắc vòi trứng, sợ lạnh, mạch xích huyền, trì, ….

Tắc vòi trứng hư hàn		Ngải cứu	30	Qui đầu	20	Ngô thù	8
Xuyên khung	10	Tục đoạn	15	Bạch thược	20	Hoàng kỳ	20
Hương phụ	20	Sinh địa	10	Quan quế	5	Đào nhân	8
Hồng hoa	8	Nhũ hương	8	Một dược	8

 

 (Theo Lương y Nguyễn Hữu Toàn)